ولوم: رهبران اسلامی استانبول به پرستش گاه هایی نیاز دارند که با مردان و زنان رفتاری برابر داشته باشد، برخی از معیارهای سنتی را به چالش بکشد و تساهل را ارتقا دهد.
زنان در استانبول در حالی که منتظر برگزاری نماز عید فطر هستند، در مسجد ایوب سلطان نشسته اند / رویترز
کمپینی برای هرچه بیشتر خوشآیند کردن حدود ۳۱۰۰ مسجد استانبول برای زنان، می تواند انقلابی جنسیتی را در اماکن عبادی اسلامی ترکیه آغاز کند و این رخدادی است که می تواند با استقبال همگان روبرو نشود.
نماینده مفتی استانبول و دومین مدیر قدرتمند شهر در دین اسلام، خانم کدریه آویچ الدرمی،، اعلام کرد “این یعنی مساجد جایی برای زنان باشد”. “وقتی زنی وارد مسجد می شود، وارد خانه خدا شده و باید همان رفتار مقدس را تجربه کند. در پیشگاه خدا، مردان و زنان برابر هستند و حق یکسانی برای پرداختن به مذهب خود دارند.”
به عنوان بخشی از پروژه “زیباسازی مساجد برای زنان”، الدرمی سی گروه را برای بازدید از همه مساجد استانبول و گزارش در مورد امکانات موجود برای زنان فرستاد. او ادعا می کند که آنچه این گروه ها دریافتند، تکان دهنده بود. “بسیاری از مساجد، برای زنان سرویس بهداشتی ندارند و هیچ مکانی برای شست وشو پیش از نماز، وجود ندارد” وی شرح می دهد که بیشتر اماکن اختصاص یافته به زنان، به عنوان انباری استفاده شده و یا در غیر این صورت، معمولا کثیف و در زمستان بسیار سرد بوده اند.
در حال حاضر مساجد استانبول تحت دستورالعمل های سختگیرانه ای برای نظافت و فراهم آوردن امکانات برابر برای مردان و زنان، تا ماه فوریه ۲۰۱۲ قرار دارند. اما این موضوع تنها برای بهبود پاکیزگی و بهداشت مساجد نیست. طبق گفته های الدرمی روشی که فضای مساجد مجزا می شوند نیز، در حال تغییر است. او به تفصیل شرح داد “در اکثر مساجد، قسمت زنان به وسیله پرده یا دیواری تقسیم می شد که عادلانه نیست.مساجد، مکان هایی مقدس هستند و زنان باید حق بهره گیری از احساس معنوی خود را نیز، داشته باشند.”
“در پیشگاه خداوند، مردان و زنان برابرند و حقوق یکسانی برای عمل به مذهب خود دارند.”
طبق سنت اسلام، برخلاف مردان، نیازی به حضور زنان در مسجد نیست؛ اگرچه حضور آن ها مجاز است اما، به طور سنتی زنان مؤمن مسلمان غالبا در خانه نماز می خوانند. با این حال، رسوم می توانند از کشوری به کشور دیگر و از مسجدی به مسجد دیگر متفاوت باشند. الدرمی می گوید در مساجد استانبول، برای بازتاب هدف پروژه زیباسازی برای فضای عبادت برابر، تمام پرده ها و دیوارها فرو می ریزند. “اما جداسازی باقی خواهد ماند و مردان و کودکان در مقابل زنان نماز خواهند خواند.”
در اواخر ماه دسامبر، بازرسی برای بررسی تطابق مساجد با دستورالعمل ها، آغاز خواهد شد. از آنجایی که این برنامه در ماه مارس آغاز می شود، الدرمی بیش از ۵۰۰۰ نفر از امام جمعه های شهر و کارکنان مذهبی را مخاطب قرار داده و با بیان مذهبی توضیح داده که چرا مساجد به همان اندازه که برای مردان هستند، برای زنان نیز هستند. به نظر می رسد در خیابان های استانبول، در میان زنان مذهبی حمایت گسترده ای از این برنامه وجود دارد. زن سی ساله ای که خود را منور می نامد، می گوید مطمئنن،مساجد پس از اجرای این طرح زیبا و بسیار بهتر خواهند بود. “در بعضی نقاط، فضای مربوط به زنان تمیز است اما در بعضی جاهای دیگر، کثیف است.”
“دیانت”، بدنه اجرایی اداره مساجد ترکیه، علاوه بر حمایت کامل از این پروژه، توجیه مذهبی نیز فراهم آورده است. در ماه نوامبر،محمد گومز رئیس “دیانت”، طی سخنانی، بر وجود تفاسیر زن ستیز از اسلام اذعان داشت. روزنامه حریت دیلی نیوز هفتم دسامبر از گومز نقل قول می کند: “بعضی تفسیرهای اشتباه، ناقص و جانبدارانه وجود دارند که منعکس کننده اصول کلی دین شریف ما نیستند.”
همه از این انقلاب جنسیتی خرسند نیستند. مقاله نویس برجسته اسلامی، علی بولاک، سوم دسامبر در روزنامه زمان نوشت: “من امیدوارم هدف همه این تلاش های روزافزون، از بین بردن موانع برای بیرون آمدن یک زن از خانه اش نباشد، اول بیرون رفتن برای مسجد و بعد برای یافتن یک کار؛ همه با مشروعیت پیدا کردن از طریق مذهب ]اسلامی[“.
این مقاله، طوفانی از واکنش برانگیخت. به طور جالب توجهی شدت اعتراض از جانب زنان مسلمان فعال، بیشتر از فمینیست های سکولار بود. اوزلم آلبایراک (Ozlem Albayrak) مقاله نویس اسلامی، در مقاله ششم دسامبر خود برای روزنامه ینی سفاک (Yeni Safak)، نگرش بولاک را شکلی از “آزار و اذیت علیه زنان” نامید.
این جدل داغ، تنها آخرین نمونه از یک تغییر مهم در جامعه ترکیه است. ایستر گزیدین (Istar Gozaydin)، استاد حقوق در دانشگاه دوگوس استانبول و از کارشناسان دیانت، استدلال می کند که ظهور طبقه متوسط جدید اسلام محافظه کار، در ادامه حکومت ده ساله حزب عدالت و توسعه، که حزبی ریشه دار در اسلام است، اعمال محدودیت های رسمی و غیررسمی زنان مسلمان در آموزش و مشاغل دولتی را آسان کرده است. گزیدین می گوید: “ما زنان بیشتر و بیشتری را می بینیم که در دانشگاه ها تحصیل می کنند، زنان بیشتری در محل کار حاضر هستند.” آن ها می توانند در جامعه بیشتر دیده شوند. آن ها می خواهند برخلاف نماز خواندن در خانه، بخشی از سیستم مسجد، باشند.”
اگرچه در محل های کار ترکیه و گروه های دانشجویان دانشگاه ها، ممکن است درصد زنان نسبتا کم به نظر برسد، اما این ارقام، روندی صعودی دارند. گزارش بانک جهانی ۲۰۱۰ در مورد برابری جنسیتی، اعلام کرده است که سی درصد زنان ترکیه مشغول به کار هستند. طبق داده های رسمی همان سال، زنان ۴۴ درصد از دانشجویان ترکیه ای دانشگاه را تشکیل می دهند.
الدرمی با دیدگاه های خود در زیباسازی مساجد برای پروژه زنان، تبدیل به انگیزه ای برای بقیه مردم ترکیه شده است. او معتقد است اگرچه هدفش انقلاب نیست، اما به سادگی، بازآوردن دین اسلام به ریشه های آن است. وی گفت “همه آنچه ما انجام می دهیم بازگرداندن اسلام به زمان پیش از تحریف و تفسیر اشتباه از آن است، زمانی که با مردان و زنان به طور مساوی رفتار می شد.”
منبع: اوراسیا نت
مترجم: نگار لشگری
Tags: اسلام و فمینیسم, ترکیه, مسجد