ناقص سازی جنسی زنان (ن.ج.ز) مسئله ای بود که فقط فمینیست‌ها و مردم شناسان درباره آن بحث میکردند، اما در دهه اخیر این مسئله در دستور کار جهانی هم اهمیت یافته است. فقط در ماه گذشته، یک فیلم کردی درباره ناقص سازی جنسی زنان موجی را در رسانه های جهانی پدید آورد، یک پادکست درباره این مسئله توسط گاردین انتشار یافت و یونیسف یک کنفرانس جهانی برای خاتمه دادن به این عمل اختصاص داد. با وجود افزایش یافتن اطلاع رسانی درباره این موضوع، بسیاری از مخاطبان جهانی هنوز پیچیدگی های پشت آن و (پیچیدگی های) راههای موثر برای تغییر این روند را درک نمیکنند. در زیر تانیا برد از دالبرگ داکار یک نمای کلی از ناقص سازی جنسی زنان با تمرکز بر وضعیت آن در سنگال ارائه می‌کند.
ناقص سازی جنسی زنان که با نام ختنه و فطع عضو تناسلی هم شناخته میشود، برداشتن همه یا بخشی از اندام تناسلی خارجی دختران است که اغلب به وسیله یک تیغ ابتدایی و معمولی انجام میشود. این باور وجود دارد که ختنه دختران از نوبیای شرقی ، (واقع در) مصر و سودان امروزی بر آمده است. گفته میشود که این عمل با فراعنه مصر آغاز شد که برای اطمینان از وفاداری زنان حرم خود، آنها را ختنه میکردند. (به این ترتیب) این عمل که با داشتن موقعیت بالای اجتماعی پیوند خورده بود به همهٔ اقشار جامعه نفوذ کرد، به طوری که دختران با امید اینکه به طبقات اجتماعی بالاتر دست یابند ختنه می‌شدند.
منشأ سنت ناقص سازی جنسی زنان
بیشتر مواقع، زنان این عمل را انجام میدهند. آنها معمولا از ختنه کنندگان حرفه‌ای جامعه و یا پزشکان باصلاحیت هستند.
جوامعی در قسمت‌هایی از آفریقا، جنوب شرقی آسیا و خاور میانه این عمل را انجام میدهند. گروه‌های خاصی از مهاجران در کشور‌های پیشرفته نیز به ناقص سازی جنسی زنان دست میزنند، چرا که میخواهند به سنت‌های قدیمی پایبند باشند، حتا بعد از اینکه در موطن اصلی آنها جوامع شروع به رها شدن از این سنت‌ها می کنند.
یکی از بزرگترین تصورات غلط این است که ناقص سازی جنسی زنان پیوندی قوی با اسلام دارد، ارتباطی که مذهبیون اغلب با استناد بر آن عمل ختنه را توجیه میکنند. در حقیقت، ختنه دختران پیش از ظهور اسلام و مسیحیت وجود داشته است و جوامع مذهبی گوناگون امروزه آن را انجام میدهند.
چرا جوامع دست به ناقص سازی جنسی میزنند؟
اغلب، این جوامع توجیهات متعددی برای ناقص سازی جنسی زنان دارند. در یکی از محافظه کار‌ترین مناطق جنوب سنگال، یک امام به من گفت که زنان ختنه میشوند برای اینکه این عمل آنها را سالم‌تر، زیباتر و از همه مهمتر وفادار میسازد. اگر سنت ختنه نبود، زنان بر هر مردی دست میانداختند. فراگیرترین توجیه برای ناقص سازی جنسی زنان این است که این سنت عمیقا در جوامع ریشه دوانده است.
تئوری هنجارهای اجتماعی نشان میدهد که ناقص سازی جنسی زنان از طریق یک الزام اجتماعی گسترده در جامعه پیش میرود، هنجارهای اجتماعی به ما کمک می کنند که بفهمیم برای چه ناقص سازی جنسی زنان همچنان ادامه دارد. به عنوان یک هنجار اجتماعی، ناقص سازی جنسی زنان به دلیل انتظارات برای انجام این کار اتفاق میافتد، بنابرین زمانی که اجرا می شود تصویب و زمانی که از آن اجتناب شود تحریم به همراه دارد. جایی که ناقص سازی جنسی زنان با ازدواج آنها ارتباط دارد، جامعه به سمت این اعتقاد پیش میرود که دخترانی که ختنه نشده اند ازدواج نخواهند کرد، و بنابراین جایگاهی در جامعه نخواهند داشت. درک «ختنه دختران» به عنوان یک هنجار اجتماعی پیامدهای مهمی برای به کار گیری راهکار‌های موثر برای مداخله دارد، اگرچه این تنها یک رویکرد است و تاثیر آن بسته به بافت محلی تغییر می‌کند. با تشکر از یونیسف برای تصاویر.
پیامدهای ناقص سازی جنسی زنان
علاوه بر اثرات سوئی که ناقص سازی جنسی زنان بر سلامتی می گذارد، این عمل در جهان به عنوان نقض حقوق بشر دختران و زنان شناخته شده است.
راه حلهای طراحی شده که فقط از یک زاویه به موضوع توجه میکنند، اغلب برای ایجاد تغییر در مقیاس بزرگ به اندازه کافی جامع نیستند. مداخلات در مصر از طریق مطرح کردن نگرانیها برای سلامت افراد به واگذار کردن این عمل به بخش پزشکی انجامید، در برخی مناطق اذهان عمومی به این نقطه رسید که اگر این عمل برای ما خطر دارد، پس از یک پزشک میخواهیم که آن را انجام دهد.
توستان یک سازمان فعال در زمینه خاتمه به ختنه دختران است. آنها از یک مدل رسمی آموزشی سه ساله استفاده میکنند که جامع است، به زبان‌های محلی آموزش داده میشود و بر اساس یک سری بحث و گفتگو شکل می‌گیرد که اغلب با بهره‌گیری از یکی ازافراد محلی روستا یا عضو گروه بزرگ تر قومی زبانی (در آن منطقه) اداره می شود.
این گفت و گوی‌ها منحصراً بر روی ناقص سازی جنسی زنان تمرکز ندارند، بلکه بحث را به سمت چارچوب گسترده تری از حقوق بشر شامل عناوینی مانند سلامت، بهداشت، حقوق و مسئولیت‌های بشر، حل مسئله، سواد و مدیریت جامعه می‌‌برد. مالیکوندا بامبارا به عنوان اولین روستای سنگالی که در سال ۱۹۹۷ رسما ناقص سازی جنسی زنان را متوقف کرد، یکی از نتایج پیش بینی نشده برنامه توستان بود که جزو اهداف اعلام شده آن نبود.
رویکردهایی که به هنجارهای اجتماعی توجه دارند، مانند مدل توستان، بر نفود اجتماعی یا بر روند دستیابی به توده بحران تکیه میکنند. در سنگال، حتا اگر اشخاص درون جامعه می‌خواهد که به ناقص سازی جنسی زنان خاتمه داده شود به تنهایی موفقیتی کسب نمی کنند. به جای این، انتظارات اجتماعی در جامعه بزرگ تر، باید در طول فرایندی که زنان و مردان، مقامات روستا، گروهایی که به طور سنتی در میان خود ازدواج میکنند و حتی مهاجران را درگیر می سازد، تغییر کنند. در مورد توستان، نفوذ اجتماعی معمولاً در مجموعه‌ای از بیانیه‌‌های عمومی برای خاتمه دادن به این هنجار اجتماعی و باز آفرینی انتظارات جدید در جلوگیری از ختنه به اوج می‌رسد.
بستن پا (برای جلوگیری از رشد آن) یک عمل دیگر بر آمده از هنجارهای اجتماعی، یک رسم خطرناک، ناتوان کننده و دردناک بود که از قرن دهم تا سال‌های ۱۹۰۰ میلادی در چین اجرا میشد. جوامع اظهار میکردند که این عمل یک ازدواج خوب را تضمین می‌کند، فضائل زنان را حفظ می‌کند و ضمانتی بر آبرو و افتخار خانواده است، درست همانند ختنه برای دختران. عمل بستن پا در یک نسل با اطلاع رسانی و مجموعه‌ای از بیانیه‌‌های اجتماعی متوقف شد، که نشان میدهد ناقص سازی جنسی زنان نیز میتواند (به همین ترتیب) از بین برود.
در طول ۵۰ سال گذشته، ناقص سازی جنسی زنان از یک نگرانی حاشیه‌ای به یک مسئله (مهم) برای توسعه بیشتر جامعه تبدیل شده است.
با توجه بیشتر به مسئله ناقص سازی جنسی زنان، متوقف کردن این عمل هم با پیشرفت بیشتری همراه بوده است.
توستان، پروژه ارکیده، خواهر فا و دختران حوا، (Tostan, The Orchid Project, Sister Fa, and Daughters of Eve) همه کمک کردند تا اینکه مسئله ناقص سازی جنسی زنان را از سایه بیرون آورند. هر چهار سازمان مجموعه ای از روش‌ها را برای خاتمه دادن به ناقص سازی جنسی زنان استفاده کردند که از رویکرد های فمینیستی تا تاثیرگذاری بر هنجارهای اجتماعی را در بر می‌‌گیرند.
خاتمه دادن به ناقص سازی جنسی زنان یک مرحله مهم برای پیشبرد وضعیت زنان در جهان است. برای دانستن دربارهٔ فعالیت‌های در ارتباط با جنسیت دالبرگ اینجا کلیک کنید.
تانیا برد یک مشاور در دفتر مشاوران توسعه جهانی دالبرگ واقع در داکار است.
ترجمه: گلناز. ش
A Short Guide to Understanding Female Genital Cutting