جمیز ام دورسی
جمع کثیری از مردم عربستان سعودی از حق زنان برای انجام فعالیت‌های ورزشی دفاع می‌کنند. این در حالی است که در این کشور هیچ امکانات ورزشی رسمی برای ورزشکاران زن و حتی آموزش ورزش به دختران در مدارس وجود ندارد. این جهت‌گیری مردم بر اساس تحقیقات یک محقق سعودی در زمینه‌ی جامعه‌شناسی اعلام شده است. این محقق همچنین توصیه‌هایی در این زمینه را در حالی ارائه میکند که دولت عربستان درگیر توسعه‌ی اولین طرح ورزشی برای مردان به نام “البیت” است.
مریم دوجین الکعبی این نتیجه‌گیری را بر اساس تحقیقی که برای نوشتن بخشی از پایان‌نامه‌‌ی فوق لیسانسش انجام داده بود، ارائه میکند. در این تحقیق از ۳۱۲ نفر از دانشجویان که به صورت مساوی از میان مردان و زنان انتخاب شده بودند نظرسنجی شده است. ۷۳٫۵ % از این افراد به طور واضح و بدون هیچ قید و شرطی موافق حق زنان برای انجام فعالیت‌های ورزشی بودند. در مقابل ۲۱٫۶ % از مصاحبه‌شوندگان معتقد بودند که زنان با حصول شرایطی باید از این حق برخوردار باشند. نتایج این تحقیق در روزنامه‌ی الشرق به چاپ رسید. این نتایج با نظرات اعلام شده توسط محافظه‌کارانی که معتقدند صدور مجوز انجام فعالیت‌های ورزشی برای زنان در پادشاهی عربستان سعودی نتایج اجتماعی منفی به دنبال خواهد داشت در تعارض است.
[نتایج] تحقیق خانم الکعبی در مناظره‌های مرتبط با تلاش‌های زنان عرب برای دفاع از حقوق انجام فعالیت‌های ورزشی، شرکت در مراسم ورزشی برگزار شده در استادیوم‌ها، برخورداری از آموزش‌های ورزشی در مدارس دولتی و موضوع غیر ورزشی رانندگی زنان در این کشور، مورد استفاده قرار گرفته است. در حالی که بسیاری از دولتمردان نخبه مانند ملک عبدالله با قائل شدن حقوق بیشتری برای زنان موافقند، مقامات دولتی از رویارویی با روحانیان محافظه‌کار ابا دارند. زیرا این روحانیان معتقدند ورزش زنان به عنوان عامل فساد و شیطانی بودن و همچنین دلیلی برای انحطاط محکوم است. این روحانیان همچنین معتقدند که دویدن و پریدن زنان به بکارت آن‌ها آسیب زده و شانس شوهریابی را برای آن‌ها کم میکند.
شیخ صالح بن سعد اللحیدان به دنبال کمپین آنلاین زنان عرب برای دستیابی به حق رانندگی هشدار داد که رانندگی می‌تواند بر تخمدان‌ها و لگن خاصره‌ی زنان اثر بگذارد. بعد از این اظهار نظر، شیخ صالح اللحیدان، مشاور حقوقی و روانشناسی انجمن روانشناسی خلیج، آماج طعنه و مسخره‌ی افراد در شبکه‌های اجتماعی شد که به او برای این کشف علمی‌اش تبریک می‌گفتند. توییتر عربی با عنوان “#رانندگی زنان بر تخمدان‌ها و لگن اثر می‌گذارد” به سرعت پخش شد.
دولت عربستان به خاطر ایجاد حلقه‌ی محافظتی برای این کشور در مقابل موج نارضایتی و اعتراض فراگیر در کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا در سه سال اخیر از روبرو شدن با روحانیان محافظه‌کار طفره می‌رود. این در حالی است که عربستان سعودی، کشوری که اعتراض و تظاهرات در آن ممنوع است، تا کنون با اعتراض جمعی مواجه نشده است. آنچه تاکنون رخ داده است تجربه‌ی مواجهه با چند تقاضا برای تغییر بوده است. از آن جمله می‌توان به این موارد اشاره کرد: اعتراضات مردم در استان شرقی این کشور که منبع ذخایر نفتی است و اکثر ساکنان آن شیعه هستند؛ تظاهرات در شهر محافظه‌کار بُرَیده، مهد وهابیون عربستان، در درخواست برای آزادی زندانیان سیاسی؛ تظاهرات علیه شاهزادگانی که صاحب باشگاه‌های ورزشی هستند؛ کمپین مبارزه زنان برای دستیابی به حق رانندگی و انتقاد روزافزون از خاندان حاکم بر عربستان.
سال گذشته دیده‌بان حقوق بشر [مقامات] عربستان صعودی را به خاطر کرنش در برابر اظهارات روحانیان تندوری مسلمان مبنی بر اطلاق عبارت “گام‌های شیطانی” به ورزش زنان سرزنش کرد
رییس فدراسیون فوتبال عربستان سعودی، احمد عید الحربی، دروازه‌بان افسانه‌ای و اولین مقام ورزشی انتخاب شده در این کشور، در ماه سپتامبر به تأثیر مثبت اقتصادی آزادسازی ورود زنان به استادیوم‌های فوتبال اشاره کرد. او همچنین اضافه کرد که فراهم کردن امکانات برای زنان، ظرفیت ورزشگاه‌ها را تا ۱۵% افزایش می‌دهد.
آقای الحربی اضافه کرد که تصمیم برای برداشتن ممنوعیت از ورزش زنان، در دست او نیست. او افزود: «تصمیمی مانند این، تصمیم پادشاهی است. نه من و نه فدراسیون فوتبال عربستان قادر به انجام کاری در این زمینه نیستند. تنها رهبری سیاسی در این کشور می‌تواند چنین تصمیمی اتخاذ کند.» اکنون بیش از یک سال است که دولت درگیر این تصمیم‌گیری است.
عربستان سعودی به همراه یمن تنها کشورهای مسلمان خاورمیانه هستند که کمپین اتحادیه‌ی فوتبال خاورمیانه مبنی بر قراردادن فوتبال زنان، همتراز با فوتبال مردان را امضا نکرد.
در یک بیانیه‌ی انجمن‌های گروه‌بندی‌شده در فدراسیون فوتبال غرب آسیا، تعریف «ورزشکار زن» به صورت «زن توانمندی که در نهایت جامعه‌ی خود را توانمند میکند» آورده شده است. در سمیناری که در پاسخ مخالفت با فوتبال زنان در بعضی کشورهای اسلامی منطقه و بخش‌های محافظه‌کارتر جامعه‌ی خاورمیانه برگزار شده بود، بر این نکته تأکید شد که فوتبال زنان ارزش‌های فرهنگی و سنتی را به سخره نمی‌گیرند.
این بیانیه از انتصاب زنان به عنوان اعضای فدراسیون فوتبال غرب آسیا، ایجاد کمیته زنان در این فدراسیون، اجرای مسابقات فوتبال زنان زیر ۱۶ سال و زیر ۱۹ سال در خاورمیانه (غرب آسیا) به همراه میزبانی اجباری و گردشی رقابت‌های زنان عضو فدراسیون فوتبال غرب آسیا خبر داد. با ذکر این نکته که به این رقابتها یارانه نیز تعلق می‌گیرد. در حالی که عربستان سعودی این بیانیه را امضا نکرده است، فدراسیون فوتبال غرب آسیا اعلام کرده است که عربستان سعودی در این مسابقات گنجانده شده است.
خانم الکعبی در [نتیجه‌ی] مطالعات خود توصیه میکند که دولت ورزش را به عنوان بخشی از برنامه‌ی آموزشی دختران در مدارس دولتی بگنجاند، زمین‌های ورزشی به دختران اختصاص دهد، اجازه‌ی فعالیت‌های ورزشی خارج از مدرسه را بدهد، کلاب‌های ورزشی زنان و همچنین تسهیلات عمومی ورزشی برای آنان ایجاد کند، آگاهی در مورد سلامت و مزایای ورزش را ارتقا دهد، بخش ورزش زنان را در ریاست جوانان و رفاه شاهزاده نوّاف (معادل وزارت ورزش و جوانان) و در نهایت به زنان اجازه دهد در رویدادهای بین‌المللی ورزشی به رقابت بپردازند.
عربستان سعودی در سال گذشته در برابر فشارها تسلیم شد و برای اولین بار با شرکت دو زن مهاجر ورزشکار (با اصالت سعودی) در رقابت‌های بین‌المللی المپیک لندن موافقت کرد.
گزارش مطبوعات سعودی از تحقیق خانم الکعبی، نشان‌دهنده‌ی اهمیت این موضوع است. روزنامه‌ها و مطبوعات این کشور به این نکته اشاره کردند که “ویدان علی سراج عبدالرحیم شهرخانی”، جودوکار و یکی از دو نماینده‌ی زن عربستان سعودی در مسابقات المپیک لندن، هنگامی که حجابش در جریان مسابقات برداشته شد بیشتر نگران پوشش خود بود تا تلاش برای پیروزی بر حریف خود. همین مسأله، تحقیق خانم الکعبی را به خوانندگان معرفی کرد.
«برای یک ورزشکار زن که مشتاق شناساندن خود و کشورش بود صحنه‌ی ناراحت‌کننده‌ای بود. اما آنچه صحنه را ناراحت‌کننده‌تر می‌کرد تلاش او، [ویدان] برای حفظ تصویر درستی از یک زن عربستان سعودی بود هنگامی که تنها بر پوشاندن موی سرش تمرکز کرده بود»
* جیمز ام. دورسی عضو ارشد دانشکده مطالعات بین‌المللی S. Rajaratnam ، معاون مؤسسه‌ی فرهنگ طرفداری دانشگاه Würzburg، و نویسنده وبلاگ جهان متلاطم فوتبال خاورمیانه و کتابی با همین عنوان است که قرار است به زودی منتشر شود.
مترجم: آسیه حائری
Saudi survey: Majority of Saudis favor women’s right to sports
Tags: المپیک, حجاب, عربستان سعودی, فوتبال, ورزش, کمپین زنان عربستان سعودی به سوی رانندگی